Amerykańskie dinery stały się częścią amerykańskiej kultury jedzenia już ponad sto lat temu. Wpisały się w lokalną tradycję i trudno znaleźć ich europejski odpowiednik (francuskie bistro czy bar szybkiej obsługi w Polsce?) Dinery pojawiły się w tle wielu znanych filmów ("American Graffiti", "Waitress" czy "Diner") oraz kultowych seriali telewizyjnych ("I love Lucy", "Seinfeld"). Te małe jadłodajnie miały i mają kultowy status, szczególnie w stanie New Jersey i Nowym Jorku. Dinery nie ograniczyły swojego istnienia tylko do Stanów Zjednoczonych, gdyż spotykane są też w Kanadzie i Zachodniej Europie. 

W stanie New Jersey, w którym mieszkam od osiemnastu lat, mieści się ich najwiecej, bo około pięciuset. W naszym lokalnym dinerze, którzy został zbuudowany w 1939 roku i jest już zabytkiem architektury Art Deco, serwują potrawy typowej kuchni amerykańskiej: lokalną kanapkę z jajkiem, amerykańskim serem i szynką Taylor z New Jersey, zwaną pork roll. Typowe menu dinera to swojskie jedzenie, wiążące się z nostalgią za dzeciństwem tzw. "comfort food", takie jak: frytki, placki ziemniaczane, wafle, cheesburgery, kanapki, koktajle mleczne no i oczywiście kawa. Typowe desery to naleśniki i sernik. ( Jako wielbicielka sernika muszę dodać, że amerykański, a szczególnie nowojorski sernik rózni się bardzo od polskiego, gdyż robiony jest z kremowego serka (cream cheese) a nie z twarogu). Wiekszość posiłków w dinerze jest przyrządzana na grillu, który znajduje się na wysokiej kuchni.

Właścicielami wielu dinerów są Amerykanie w pierwszym lub drugim pokoleniu. Dzięki temu prowadzone przez nich przybytki serwują również jedzenie z ich krajów pochodzenia: czy to grecką moussakę, żydowskie matzah ball soup i corned beef czy polskie pierogi. Niektóre z nich, sczególnie te przy autostradach, otwarte są przez dwadziescia cztery godziny na dobę. Te, które skupiaja się na serwowaniu sniadań i brunchy, zamykają się już wczesnym popołudniem. Klasyczne wnętrze to czerwone winylowe siedzenia w budkach i czarno biały marmurowy kontuar z widokiem na grill. Przykłady znanych dinerów z New Jersey to Broadway Diner, Tik Tok Diner czy Huck Finn.

Jedne z pierwszych dinerów, powstałych w dziewiętnastym wieku ubiegłego stulecia, zostały przetworzone z autentycznych kolejowych wagonów restauracyjnych. Te, które pojawiły się w latach dwudziestych i czterdziestych ubiegłego wieku, były zbudowane na zamówienie w w fabrykach, głównie w New Jersey. Niektóre dinery w New Jersey, zwłaszcza te najstarsze, to przykłady amerykańskiego Art Deco i modernizmu. 

Pochodzenie dinera zaczęło się od prostego i dobrego pomyslu, na jaki wpadł Walter Scott, drukarz z Providence w Rhode Island. Siedemnastoletni Scott w roku 1872 postanowił dorobić do swojego budżetu sprzedając kanapki i kawę z wagonu. Jego klientami byli nocni pracownicy drukarni gazety "Providence Journal". Wagon stał się prekursorem dinera, gdyż miał okna po każdej stronie i można było wejść do środka, żeby złożyć zamówienie. Pierwsze dinery zaczęto produkować w Worchester, Massachusetts. Pomysłodawcą był przedsiębiorca Thomas Buckley. W póżniejszych czasach dinery zaczeły produkować wyspecjalizowane firmy, do których należała O'Mahoney Diner Company, założona przez Jerry'ego i Daniela O'Mahoney. Najwięcej dinerów zaczęło powstawać w stanie New Jersey, w tym pierwszy w Union City w 1912. Został wybudowany właśnie przez braci.O'Mahoney i zakupiony za osiemset dolarów przez późniejszego właściciela. O'Mahoney Diner Company wyprodukowała w latach 1917 do 1952 ponad dwa tysiace takich obiektów. Z czasem oryginalny wygląd zaczął ustepować miejsca nowym formom architektonicznym. W obecnych czasach jest już niewiele oryginalnych dinerów z lat trzydziestych czy czterdziestych ubiegłego wieku. 

Czasy Wielkiej Depresji były dla dinerów całkiem łaskawe, gdyż dostarczały one posiłków po konkurencyjnych cenach w porównaniu z w restauracjami. Były atrakcyjnym miejscem dla ubożejącego społeczeństwa. Dinery były nadal popularne po drugiej wojnie światowej, głównie w północno-wschodniej części USA. Dzięki zbudowaniu międzystanowej sieci autostrad (Interstate Highway System) w latach sześdziesiątych dwudziestego wieku, rozprzestrzeniły się również na środkowy-zachód  Stanów Zjednoczonych (Midwest). Wiele z nich zaczęło powstawać przy autostradach oraz na przedmieściach wielkich miast. Dopiero lata sidemdziesiąte ubiegłego wieku przyniosły pierwszy schyłek dinerów. Pojawienie się pierwszych restauracji typu fast-food (o zgrozo!), zaczęło spychać  je na drugi plan. Trzeba jednak zaznaczyć, że pozostały ważną częścią biznesu w stanach: New Jeresy, Nowego Jorku, Delaware czy Pensylwanii.

Ta forma amerykańskiej jadłodajni stała się także w latach piećdziesiątych ubiegłego wieku  symbolem amerykańskiego optymizmu i prosperity. Dinery pełniły funkcje miejsca spotkań towarzyskich, to tutaj nastolatki najchetniej umawiały się po szkole i tutaj spotykano sie na randki. Pokazał to filmie "Diner" reżyser Barry Levinson (pierwsza większa rola Mickey Rourke). Amerykańskie dinery zainspirowały również wielu artystów sztuk wizualnych. Przykladem może byc slynny obraz Denisa Hoppera "Nighthawk", przedstawijący nocna scenę z dinerem w tle. Pierwowzorem był obiekt w Greenich Village w Nowym Jorku. 

A więc zobaczenia w dinerze!

Zdjecie autorki: Summit diner w Summit, New Jersey.